31 oct 2010

O Sinyal d'Aragón

(Articlo publicato n’a Rete ro 3 de febrero de 2006 per Antonio José Muñoz , advogato aragonés)






Totz conoixemos o Sinyal d’Aragón pero a ormino se desconoix o suyo verdadero orichen, u mesmo se´n ha una ideya erronia d’iste. Tamién tot o mundo sape qu’o nuestro sinyal rechional ye parello a la d’as comunidatz catalana, valenciana y baleyar –o quasi parello- pero poquet conoixen as enchaquias d’ista multiplicidat de comunidatz con un mesmo sinyal identitario.


A traviés d’istas breus lineas vó a intentar aclarir bell unas ideyas prencipals. O sinyal aragonés ye composato de dos elementos prencipals: A bandera, propiament dita y o escuto que campeya n’o suyo centro. O sinyal aragonés ye quatrebarrau y lochicament ha quatre barras y no pas ueito como se gosa dicir. Istas barras se claman n’a sciencia da Heraldica gules, que quier dicir barra roya, y se plasman n’o nuestro sinyal sobre campo d’oro, dando asinas l’aparencia de ueito barras royas y amariellas alternativas.


30 oct 2010

O Nombre d'Aragón seguntes Gregorio García Arista

( Articlo apareixito n’o Heraldo d’Aragón lo 1 de aviento de 1935, reditato lo 29 de chunio de 2003).

Pasó per Zaragoza un erudito catalán – de mereixita fama n’a suya rechión – que se dignó a ocupar d’os nuestros afers filolochicos aragoneses; rara cosa d'entre chents a quí no gosa intresar pon lo de dillá as suyas mugas. Per ixo, ye de agradeixer- y agradeixito ye- ixe ficazio. Pero l’encierto no estié tan luén como a voluntat.

Publicó l’esmentau escritor a lo pasar, como digo – a un quiesto colega, una Nota de toponimia iberica referént a “Aragón” y diz, entre atras cosas:

“O nombre d’o río Aragón, seguntes pareixe, li ranca d’a capecera . Naixe o río Aragón n’as tucas cantalosas que rodian a Canfrán, atro toponimo tan iberico como lo d’o toponimo qu’astudiamos… “Canfrán” ye formato de dos voces, qualo significau tiempo ha, no están denguna incognita… O “Can” atozando n’as luengas ibericas como cantal u roca, y dando orichen al castellán “canto”, “cantera” y a lo catalán “cantonada”. O “fran” ye equivalent a “tallau a pipón” [cortado a pico,  n’orichinal]. A lo ubrir-se l’Aragón, per os altos Perineus, alfonsa o suyo leito de tal traza que, en gran extensión, plega a dispareixer d’os uellos d’o  alufrataire. Ye a caracteristica d’istas fundarias y estreitexes per an se mete o río, an radica o significáu d'o toponimo… O Aragón n’iste lesico iberico, qu’atoza dimpués de miles d’anyadas, unas vegadas alexau d’o lesico autual, y atras sen variación denguna, significa: fundo, estreito”.

Clamor d'Izas, rió Aragón




Un Mereixito Homenache



Ista dentrada, como no podeba estar d'atra traza, ye un humilde homenache a una d'as personas que más han contrebuyito a la espardidura d'a cultura aragonesa n'as zagueras anyadas. Só rezentando, profés, à Chusé Antonio Labordeta, mayestro de instituto, cantautor de polida mosica aragonesa, enemigo d'o anterior rechimen faxista que bi-eba en Espanya, presentador de televisión y, zaguerament, politico treballador y comprometíu dica a suya defunción con as valors e ideyals de cuchas, valors e ideyals que dende ista pachina truxamos, en parti grazias a ell.